بلوک تنفس پذیر چیست؟ آیا بلوک‌ها می‌توانند نفس بکشند؟ می خواهیم نگاهی تازه به بلوک‌های تنفس‌پذیر در معماری سبز بیندازیم و بفهمیم وقتی ساختمان نفس می‌کشد… چه اتفاقی می افتد؟!
حتماً تا حالا در خانه‌ای بوده‌اید که هوایش گرفته و سنگین باشد، شاید هم دیوارهایی دیده‌اید که نم‌زده و کپک‌زده‌اند و دلیل این مشکلات اغلب به یک چیز برمی‌گردد و آن نداشتن تنفس درست در دیواره‌های ساختمان است!
اینجاست که «بلوک‌های تنفس‌پذیر» وارد میدان می‌شوند و کمک می‌کنند ساختمان مانند یک موجود زنده نفس بکشد. این بلوک ها، بخار آب اضافی را از خود عبور می‌دهند و نمی گذارند رطوبت یا باد به داخل نفوذ کند، یعنی هوای سالم‌تر، دیوارهای خشک‌تر و عمر بیشتر برای ساختمان به ارمغان می آورند!
بلوک تنفس‌پذیر یعنی چه؟
بلوک تنفس‌پذیر یا به‌قول مهندس‌ها breathable block، نوعی از مصالح ساختمانی است که اجازه می‌دهد بخار آب از آن عبور کند و در مقابل، جلوی ورود رطوبت مایع، گرد و غبار و هوای سرد را نیز می‌گیرد، در واقع دارای قابلیت عبور بخار آب از طریق ساختار خود هست، بدون آنکه آب مایع یا هوای نامطلوب را به درون ساختمان منتقل کند.
این ویژگی باعث می‌شود که تبادل رطوبتی طبیعی بین فضای داخلی و خارجی ساختمان برقرار گردد، بدون آنکه رطوبت مضر یا عوامل آلاینده وارد محیط زندگی شوند. به این ویژگی در علم مصالح، خاصیت “نفوذپذیری بخار آب” (Vapor Permeability) گفته می‌شود.
این بلوک‌ها از موادی ساخته شده‌اند که یک ساختار متخلخل دارند و داخلشان پر از حفره‌های ریز است که این حفره ها کمک می‌کنند تا تبادل رطوبتی بین داخل و بیرون ساختمان به خوبی انجام شود.
اگر بخواهیم علمی تر بگوییم، بلوک تنفس پذیر با خاصیت نفوذپذیری بخار آب (Water Vapor Permeability)، دارای ساختاری ریزمتخلخل (micro-porous) هست که واحد اندازه‌گیری این خاصیت، معمولاً μ (mu) یا SD-value است که بیانگر مقاومت مصالح در برابر عبور بخار آب است. هرچه مقدار μ کمتر باشد، ماده تنفس‌پذیرتر است.
برای مثال، بلوک‌های معمولی سیمانی μ بالایی دارند (غیرقابل تنفس)، اما بلوک‌های ساخته‌شده از کنف یا خاک‌رس μ پایین‌تری دارند و به بخار آب اجازه خروج می‌دهند.
ترکیب علم مواد و طراحی اکولوژیکی در ساختار بلوک تنفس پذیر
در طراحی بلوک‌های تنفس‌پذیر، معمولاً دو عامل بررسی می‌شود:
1.ساختار مولکولی ماده: موادی مانند آهک هیدرولیک یا خاک‌رس اصلاح‌شده می‌توانند بخار آب را جذب و سپس در شرایط خشک به محیط پس دهند.
2.ضریب انتشار بخار (Vapor Diffusion Resistance): این ضریب باید پایین باشد تا بلوک بتواند به عنوان یک “تنفس‌گر” عمل کند.
برخی از مصالح جدید مانند Hempcrete(ساخته‌شده از کنف و آهک، فوق‌العاده سبک و تنفس‌پذیر)، نه تنها تنفس‌پذیرند، بلکه به‌صورت طبیعی CO₂ را نیز جذب می‌کنند (خاصیت کربن‌گیری)، که این موضوع از نظر اکولوژیکی بسیار ارزشمند است.
چرا تنفس‌پذیری بلوک اینقدر مهم است؟
در شرایط معمول، بخار آبی در داخل خانه از طریق فعالیت‌های روزمره مانند آشپزی، دوش گرفتن و حتی نفس کشیدن تولید می‌شود که اگر این بخار آب راهی برای خروج نداشته باشد، در داخل دیوارها و سقف‌ها تراکم (Condensation) ایجاد می‌کند و منجر به رشد قارچ و کپک، تخریب گچ و رنگ، پوسیدگی چوب یا لایه‌های داخلی ساختمان و کاهش کیفیت هوای داخل ساختمان می شود. بلوک تنفس پذیر با فراهم‌کردن راه خروج برای این بخار آب، از این مشکلات جلوگیری می‌کند.
این بلوک های رطوبت گیر از چه چیزهایی ساخته می‌شوند؟
یکسری از بلوک ها تنفس پذیر هستند و براساس قیمت و دسترس پذیر بودن، کم یا زیاد مورد استفاده ی عموم قرار گرفته اند که در قسمت زیر جداگانه لیست می کنیم:
1.بلوک کنفی (Hempcrete): بلوک کنفی ترکیبی از الیاف گیاه کنف و آهک است که خیلی سبک، طبیعی و سازگار با محیط زیست می باشد، اما چون در دسترس نیست یا خیلی کم یافت می شود، لاقل در ایران استفاده نادری دارد و شاید دیده نشده است.
2.بلوک بتن هوادار (AAC): بلوک هبلکس، دارای نوعی بتن است که داخلش هوا تزریق شده تا عایق بهتری باشد، سبک و راحت نصب می‌شود ولی به نسبت تنفس پذیری کمتری ارائه می دهد و قیمت بالایی دارد که باعث شده عده ی کمی به عنوان الویت اول این بلوک را انتخاب کنند اما نسبتا در همه جا در دسترس است.
3.بلوک خاک‌رسی اصلاح‌شده: بلوک‌هایی هستند که از خاک رس طبیعی اصلاح شده ساخته می شوند و قابلیت بالایی در تنظیم رطوبت دارند. بلوک های رسی اصلاح شده شبیه سفال هستند و چون قیمت پایین و دسترسی بالایی برای عموم داشتند قبلا بیشتر استفاده می شد، اما چون عایق رطوبت و صدای خوبی از خود نشان ندادند کم کم جایگزین پیدا کردند.
4. طبق تحقیقات روز دنیا، ساختمان‌هایی با پوسته پارچه‌ای در حال تست و آزمایش اجرایی هستند، محققانی در آمریکا روی استفاده از پارچه‌های صنعتی برای ساخت دیواره‌هایی کار می‌کنند که «نفس می‌کشند»؛ یعنی دما و رطوبت را خودشان تنظیم می‌کنند.
بلوک‌هایی که با پارچه مثل ساتن صنعتی تولید می شوند، مقاوم و نفوذپذیرند و برای پوسته بیرونی ساختمان‌ها استفاده خواهند شد، اما فعلا در حد مطالعه است و در دسترس نیست.
اما چه بلوک تنفس پذیری جایگزین این بلوک ها شده است؟!
5.بلوک سبک پوکه معدنی یا همان بلوک پومیس: پوکه معدنی یک ماده ای است که از خاکستر آتشفشان ها برجا می ماند و از دل معادن طبیعی استخراج می شود، بافت اسفنجی و متخلخل ریزی دارد که بعضا با چشم هم قابل مشاهده نیست، همین حفره های ریز، رطوبت را در خود نگه می دارند و آن را از خود عبور نمی دهند.
بلوک تولید شده از پوکه معدنی را بلوک سبک یا بلوک پومیس می گویند، این بلوک در حال حاضر دارای علامت استاندارد ایران از لحاظ تنفس پذیری، عایق صدا، حرارت و صوتی بودن است و در کل ضد آب است. چون به راحتی در دسترس عموم با قیمت معقول قرار گرفته است، فعلا پرمصرف ترین بلوک تنفس پذیر در ساختمان سازی امروز ایران و جهان است.
آیا استفاده بلوک های تنفس پذیر فایده ای دارد؟!
✅ بلوک های تنفس پذیر هوای خانه را تنظیم می‌کنند و بخار اضافی را بیرون می‌دهند و همزمان، هوا را مرطوب و مطلوب نگه می‌دارند.
✅ مصرف انرژی را کاهش می‌دهند و چون دما را بهتر حفظ می‌کنند، نیاز به کولر و بخاری را کمتر می کننئد.
✅ عمر دیوارها را بالا می‌برند! چون رطوبت کمتر در آنها جمع می‌شود، ترک نمی‌خورند و کپک نمی‌زنند.
✅ سلامت ساکنان را با هوای سالم، خواب بهتر و تنفس راحت‌تر تضمین می‌کنند.
چالش‌ها و معایب بلوک تنفس پذیر چه هستند؟
هزینه اولیه بالاتر: بلوک تنفس پذیر در مقایسه با بلوک‌های معمولی، شاید اولش گران‌تر به‌نظر برسند، ولی در طولانی‌مدت با کم کردن مصرف انرژی، صرفه‌جویی را بسیار بهتر می‌کنند.
نیاز به طراحی تخصصی: اگر درست استفاده نشوند، بازدهی‌شان کم می‌شود. باید معمار و مهندس بلد این کار باشند.
آشنایی کم در بازار ایران: هنوز خیلی از سازنده‌ها با مفهوم تنفس پذیری و عایق بودن آشنا نیستند و بیشتر از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند.
مفهوم بلوک‌های تنفس‌پذیر در معماری سبز چیست؟
هوای داخل ساختمان همیشه دارای مقداری رطوبت است! این رطوبت ناشی از نفس کشیدن انسان‌ها، پخت‌وپز، استحمام و… اگر این بخار آب نتواند از دیوارها خارج شود، به صورت میعان (تقطیر) و در پشت دیوار جمع می‌شود و باعث ایجاد رطوبت، قارچ، کاهش عمر مصالح و حتی آسیب به سلامتی انسان‌ها می‌شود.
بلوک‌های تنفس‌پذیر با داشتن ساختار میکروپور (ریزتخلخل) اجازه می‌دهند که بخار آب از داخل ساختمان به بیرون مهاجرت کند، اما این عمل به‌صورت کنترل‌شده و بدون کاهش خواص عایق حرارتی انجام می‌شود.
در حالت کلی بلوک تنفس‌پذیر رطوبت را عبور می‌دهد، ولی به‌هیچ‌وجه آن را در ساختار خود نگه نمی‌دارد. بنابراین، احتمال ترک خوردگی، نم‌زدگی و رشد کپک بسیار پایین می‌آید، در حالیکه بلوک های معمولی مثل بلوک سیمانی، رطوبت را در خود نگه می‌دارد یا حتی از محیط بیرون جذب می‌کند.
پیوند بلوک تنفس پذیر با معماری سبز در چیست؟
در معماری سبز، یکی از اصول کلیدی، ایجاد شرایط آب و هوایی داخلی مطلوب سالم، بدون استفاده مفرط از انرژی مکانیکی مانند کولر و سیستم‌های تهویه است. بلوک‌های تنفس‌پذیر با کاهش رطوبت اضافی محیط داخلی، بدون نیاز به سیستم‌های تهویه پیشرفته، به تحقق این هدف کمک می‌کنند.
همچنین، مصالحی که تنفس‌پذیر هستند، معمولاً از منابع طبیعی یا بازیافتی ساخته می‌شوند و در فرآیند تولید آنها انرژی کمی مصرف می‌شود. این چنین مصالحی، هم با اصول طراحی اکولوژیکی (ecological design) هم‌خوانی دارد و هم اثرات کربن در ساخت ساختمان را کاهش می‌دهد.
پس نقش بلوک‌های تنفس‌پذیر در معماری سبز چیست؟
معماری سبز بر اصولی مانند کاهش مصرف انرژی، افزایش سلامت ساکنین، استفاده از مصالح طبیعی و قابلیت بازیافت تأکید دارد. بلوک‌های تنفس‌پذیر دقیقاً از طریق ویژگی های زیر در این چارچوب قرار می‌گیرند:
*تنظیم رطوبت (جلوگیری از کپک‌زدگی و حفظ سلامت ساکنین)
*کاهش اتلاف انرژی (کمک به حفظ دمای مناسب داخل ساختمان)
*استفاده از مصالح طبیعی (اغلب از مواد تجدیدپذیر مانند کنف، پوکه، خاک‌رس و آهک ساخته می‌شوند)
*طول عمر بالا (جلوگیری از خرابی ناشی از رطوبت)
معرفی تولیدکنندگان بلوک‌های تنفس‌پذیر در ایران
در ایران، چندین شرکت معتبر در زمینه تولید بلوک‌های سبک و تنفس‌پذیر فعالیت می‌کنند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- پرین بتن آمود (مشهد)
آمود تولیدکننده بلوک‌های سبک AAC (بتن هوادار اتوکلاو شده) با ویژگی‌های عایق حرارتی و صوتی بالا است و بلوک های به نسبت تنفس پذیر خوبی را ارائه می کند.
- بلوک هبلکس کویر
کویر تولیدکننده بلوک‌های هبلکس با ساختار متخلخل که امکان عبور بخار آب را فراهم می‌کند و به تهویه طبیعی ساختمان کمک می‌نماید.
- بتن آلوکا
آلوکا یک فروشگاه مصالح نوین ساختمانی بالاخص بلوک سبک تنفس پذیر در ایران است. کارخانه آلوکا تولید کننده انواع بلوک تنفس پذیر می باشد که تجربه غنی و علم اصولی در ساختمان سازی پشتوانه بتن آلوکا می باشد.
این مجموعه، انواع بلوک سبک پرسی، مقاوم و بدون پرتی را با قیمت مناسب تر از رقبا، عمده – خرده در سراسر ایران عرضه می کند. بهترین و ایمنی ترین مصالح ساختمانی نظیر بلوک تنفس پذیر را با مشاوره های تخصصی قبل از خرید از آلوکا بخواهید. کافیست با شماره 9120965117 تماس بگیرید یا به آدرس زیر مراجعه نمایید.
خرید بلوک سیمانی تنفس پذیر
- شرکت ابنیه بیکران (والاکس)
شرکت والاکس، تولیدکننده بلوک‌های فوق سبک والاکس، ساخته‌شده با مواد نانو و پومیس طبیعی، مسلح به الیاف پلیمری، با مقاومت خمشی و فشاری بالا و بدون نیاز به مش فولادی می باشد.
آینده تکنولوژی بلوک تنفس پذیر در معماری ایران
ایران کشوری با اقلیم‌های متنوع؛ از شمال مرطوب گرفته تا جنوب گرم و خشک است که استفاده از بلوک‌های تنفس‌پذیر می‌تواند در همه این مناطق کمک کند تا ساختمان‌ها کم‌مصرف‌تر، بادوام‌تر و سالم‌تر باشند.
در شهرهایی مثل تهران، مشهد و اصفهان که آلودگی هوا بالاست و نیاز به تهویه طبیعی بیشتر حس می‌شود، تکنولوژی بلوک تنفس پذیر می‌تواند یک انقلاب در سبک زندگی باشد.
تولیدکنندگان بین‌المللی بلوک‌های تنفس‌پذیر
در سطح جهانی نیز شرکت‌های متعددی در زمینه تولید بلوک‌های تنفس‌پذیر فعالیت دارند. برخی از آنها عبارت‌اند از:
- H+H International (دانمارک): تولیدکننده بلوک‌های AAC با تمرکز بر پایداری و کارایی انرژی بالا است.
- Xella Group (آلمان): تولیدکننده محصولات Ytong و Hebel، که بلوک‌های بتن هوادار اتوکلاو شده با ویژگی‌های تنفس‌پذیری و عایق حرارتی بالا هستند.
نمونه‌های موفق از کاربرد بلوک‌های تنفس‌پذیر در ساخت و ساز
- ساختمان‌های مسکونی در شمال اروپا
در کشورهای اسکاندیناوی، استفاده از بلوک‌های AAC در ساخت ساختمان‌های مسکونی رایج است و به دلیل ویژگی‌های تنفس‌پذیری، به حفظ رطوبت مناسب و کیفیت هوای داخلی کمک می‌کنند.
- پروژه‌های معماری سبز در آلمان
در آلمان، پروژه‌هایی مانند ساختمان‌های اداری و مدارس با استفاده از بلوک‌های Ytong ساخته شده‌اند که به دلیل ویژگی‌های عایق حرارتی و تنفس‌پذیری، مصرف انرژی را کاهش می‌دهند.
در نتیجه بلوک های تنفس‌پذیر، نه تنها یک انتخاب تکنولوژیک برای آینده‌ی معماری هستند، بلکه پاسخی علمی به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های امروز یعنی تعادل بین آسایش انسانی، سلامت ساختمان و حفظ محیط زیست محسوب می‌شوند.
آنها، فقط یک تکنولوژی تازه نیستند؛ آنها نشان‌دهنده‌ی نوعی نگاه نو به معماری‌اند. نگاهی که در آن ساختمان‌ها به‌جای زندان‌های سیمانی، به موجوداتی زنده و همساز با طبیعت تبدیل می‌شوند.
استفاده از بلوک تنفس پذیر در طراحی معماری سبز، گامی مؤثر در جهت ایجاد ساختمان‌هایی است که همانند یک موجود زنده، با محیط تعامل دارند، نفس می‌کشند، و به جای آسیب، سازگار و محافظ طبیعت‌اند.
اگر می‌خواهیم در آینده‌ای نزدیک خانه‌هایی بسازیم که نه‌تنها زیبا، بلکه سالم، هوشمند و پایدار باشند، بلوک‌های تنفس‌پذیر یکی از ابزارهای اصلی این مسیر خواهند بود.
نظری ثبت نشده است!