استفاده از انواع آجر سبک و سنگین در ساخت و ساز ساختمان ها، از ۷۰۰۰ سال قبل از میلاد آغاز شده است و تاکنون ادامه دارد. آجر یکی از اولین مصالح برای ساخت و ساز ساختمان است و به دلیل استحکام، در دسترس بودن و هزینه نگهداری کم، انتخابی ارجح برای ساخت و ساز ساختمان بوده است.
با پیشرفت تکنولوژی ساختمان، انواع مختلف آجر به ظهور خود ادامه داده اند. این آجرها در اصل فقط از خاک رس خشک شده ساخته می شدند. اما اکنون حتی آجرهای شیمیایی مانند آهک شنی موجود است. کیفیت آنها بر اساس ترکیبات شیمیایی، مواد تولیدی، فرآیند آماده‌سازی خاک رس، نوع کوره مورد استفاده در سوزاندن آنها و دقتی که هنگام انباشتن و تخلیه آنها انجام می شود، تعیین می شود.
گرچه هم اکنون استفاده از آجر به دلیل قیمت بالا و سرعت دیوارچینی کم، زیاد بصرفه نیست و تقریبا همه ی ساختمان ساز ها از بلوک سبک به دلیل صرفه اقتصادی بالا، برای دیوارچینی استفاده می کنند، اما اکنون، با انواع پرکاربرد آجر به‌طور کامل آشنا می شویم.
انواع آجر
- آجر سبک یا آجر پوکه ای
- آجر کوره ای
- آجر نسوز
- آجر معمولی
انواع آجر سبک
انواع آجر سبک داریم که هر کدام یکی از اجزای مهم در صنعت ساختمان‌سازی مدرن هستند که به منظور کاهش وزن سازه، افزایش عایق حرارتی و صوتی و تسهیل در ساخت و ساز استفاده می‌شوند و در فضاهای کوچک یا تیغه بندی به دلیل کوچک بودن عرض، بهترین استفاده را دارند. انواع آجر سبک به شرح زیر هستند؟
۱-آجر لیکا
از ترکیب دانه صنعتی لیکا با سیمان و آب ساخته می شود و بدلیل قیمت بالا، تولید و استفاده از آن رایج نمی باشد.
۲-آجر پوکه ای یا آجر پوکه معدنی
آجر پوکه ای از مخلوط سیمان، ماسه و سنگدانه‌های سبک مثل پوکه معدنی یا رس منبسط‌شده ساخته می‌شود و ساخت برای دیوارهای داخلی، خارجی و محوطه‌سازی ساختمان‌های تجاری و صنعتی مناسب است و مناسب برای دیوارهای غیرباربَر می باشد.
این نوع آجر سبک، بسیارسبک و مقرون‌به‌صرفه می باشد و در ابعاد و اشکال مختلف تولید می‌شود.
۳-آجر پرلیتی
آجر پرلیتی از سنگدانه‌های سبک مثل شیل یا پرلیت منبسط‌شده با سیمان تولید می‌شود و در ساختمان‌های بلندمرتبه، پانل‌های پیش‌ساخته و دیوارهای جداکننده استفاده می شود.
نسبت استحکام به وزن بالا، عایق حرارتی و صوتی عالی و مقاومت در برابر رطوبت و آتش از ویژگی های اصلی این محصول می باشد.
۴-آجر سبک اتوکلاو شده (AAC یا هبلکس)
از ترکیب سیمان، آهک، ماسه یا خاکستر بادی، آب و عامل‌های گاززا مثل پودر آلومینیوم ساخته می‌شود، وزن بسیار سبک (چگالی ۴۰۰ تا ۹۰۰ کیلوگرم در متر مکعب) دارد و مناسب برای ساخت دیوارها، پارتیشن‌ها و نماهای داخلی و خارجی است.
آجر سبک هبلکس، عایق حرارتی بسیار خوب به دلیل ساختار متخلخل دارد، همچنین مقاومت بالا در برابر آتش، قابلیت برش، سوراخ‌کاری و شکل‌دهی آسان دارد و دوستدار محیط زیست می باشد.
۵- آجر آهکی
آجر آهکی از خاکستر بادی، آهک، سیمان و گچ تولید می‌شود و مناسب برای دیوارها، فونداسیون‌ها و سازه‌های با بار متوسط می باشد. وزن سبک، مقاومت فشاری بالا، جذب آب کم، که باعث کاهش رطوبت در ساختمان می‌شود از ویژگی های بارز این نوع آجر است. همچنین آجر آهکی دوستدار محیط زیست به دلیل استفاده از ضایعات صنعتی می باشد.
۶- آجرهای توخالی
آجر توخالی از بتن یا خاک رس با ساختار توخالی برای کاهش وزن تولید می‌شود و مناسب برای دیوارهای داخلی و جداکننده.
وزن سبک‌تر نسبت به آجرهای توپر دارد، عایق حرارتی و صوتی مناسب دارد و به دلیل مصرف کمتر مواد اولیه و کاهش هزینه ها، مقرون به صرفه است.
انواع آجر دیواری
آجر چیست؟ انواع آجر کدامند؟ آجرها را می توان به انواع مختلفی طبقه‌بندی کرد. با این حال، این مقاله بر روی انواع مختلف آجر با توجه به روش تولید و عناصر تشکیل دهنده آنها تمرکز دارد.
۱- آجرهای بتنی
انواع آجرهای بتنی از نظر شکل شبیه آجرهای سفالی هستند، اما عناصر تشکیل دهنده آنها کاملاً متفاوت هستند. آنها از شن یا پوکه معدنی، سیمان و آب ساخته می شوند. آنها همه‌کاره هستند و در رنگ های مختلف به راحتی در دسترس هستند. آجرهای بتنی در انواع آجر سبک و آجر سنگین تولید می گردند.
آجر های سبک که پرکاربردترین نوع آجرها در پی، تیغه ها و نماهای ساختمان می باشد، بسیار اقتصادی تر و پرفروش تر از انوع دیگر آجر ها می باشند. این آجرها مانند بلوک سبک از پوکه معدنی، سیمان و آب تشکیل شده اند و قیمت آن ها مانند قیمت بلوک سبک ، بستگی به قیمت پوکه دارد. سطحی صاف و یکدست آنها بسیار خیره کننده است.
۲- آجر ماسه آهکی
آجرهای شنی آهکی که به انواع آجرهای کلسیم سیلیکاتی نیز معروف هستند، دارای آهک و ماسه به عنوان اجزای اصلی تشکیل دهنده هستند. آنها صاف، مقاوم، جذاب و از نظر شکل و اندازه یکنواخت هستند. آنها برای ساخت و ساز در خاک رسی ایده آل هستند.
آجرهای شن و ماسه آهکی در ساخت و ساز ساختمان کاربردهای مختلفی از جمله کارهای تزئینی، سنگ تراشی و غیره دارند. با این حال، آنها برای مرحله فونداسیون ساختمان شما مناسب نیستند زیرا نمی توانند برای مدت طولانی در برابر آب مقاومت کنند.
۳- آجر خاکستر بادی
این نوع آجر از ضایعات صنعتی مانند خاکستر بادی (پودر خاکستری ریز ساخته شده از ذرات کروی شکل شیشه ای که محصولات جانبی نیروگاه زغال سنگ هستند)، سیمان و گرد و غبار ماسه و سنگ ساخته می شود. آجرهای خاکستر بادی دارای استحکام بالایی هستند که حمل و نقل آنها را در فواصل طولانی آسان می کند و به استحکام ساختمان شما کمک می کند. آنها همچنین از نظر وزن سبک، مقاوم در برابر آتش، بادوام و از نظر زیبایی شناسی هستند.
با این حال، آنها فقط برای مکان هایی با آب و هوای گرم مناسب هستند، زیرا آجرها در جذب گرما وحشتناک خوب عمل می کنند.
آنها از نظر استحکام در تضاد مستقیم با آجرهای معمولی هستند. توانایی آنها در مقاومت در برابر نیروی فشاری بالا و جذب آب کم، آنها را برای کارهای زیرزمینی، زیرزمین ساختمان، دیوارهای حائل فاضلاب ها و سازه هایی از این قبیل که نیاز به استحکام دارند مناسب می کند.
۴- آجرهای سفالی سوخته
این محصولات، استحکام بالایی دارند و بادوام هستند. آجرهای سوخته مقاومت خوبی در برابر رطوبت، حشرات و فرسایش دارند. دوام این نوع آجرها به کیفیت مواد ساخت، مهارت قالب‌گیر و شرایط آب و هوایی محل احداث ساختمان بستگی دارد. آنها را می توان بیشتر به آجرهای درجه یک، آجرهای درجه دو، آجرهای درجه سه و آجرهای درجه چهارم طبقه‌بندی کرد.
۵- آجر نسوز
آجر های نسوز، ترکیب مواد شیمیایی سیلیس، تیتانیوم، فریک اکسید و آلومینیا است. این محصولات علاوه بر شومینه ها و ساختمان ها، در هر جایی که نیاز به مقاومت در برابر حرارت بالای ۱۸۰۰ درجه فارنهایت (کوره ها، صنایع فولادی و…) باشد به کار بسته می شوند. در واقع مقاومت در برابر حرارت مهم، مهمترین تفاوت آنها با آجرهای معمولی می باشد.
بهترین آجر
روش های مختلفی برای تعیین کیفیت انواع آجر صرف نظر از نوع خرید وجود دارد. نکات زیر به عنوان یک راهنما عمل خواهد کرد.
۱- وقتی آجرها را به هم می‌زنید، اگر در شرایط خوبی هستند، باید صدای زنگ یا پژواک تولید کنند. صدای تپش یا صدای ضعیف نشان می دهد که آنها ممکن است شکسته باشند.
۲- آجرها در ابعاد مختلفی وجود دارند. ابعاد آجری که استفاده می کنید هر چه باشد، اطمینان حاصل کنید که ابعاد آن ها با هم مطابقت دارند. لبه های آجرها نیز باید تا حد امکان تیز باشد.
۳- سختی آجرها را تست کنید. روش های ساده ای برای بررسی سختی آجر وجود دارد. یکی از راه ها این است که آجر را از ارتفاع حداقل یک متری روی زمین بیندازید و مراقب ترک خوردگی یا شکستگی آن باشید. دیگری این است که سطح آجر را با یک جسم نوک تیز خراش دهید و بررسی کنید که آیا فرورفتگی ایجاد می کند یا خیر.
برای دیوار چینی آجر ساده بهتر است یا سوراخ دار
۴- با دیدن و لمس سطح انواع آجر تا حد زیادی می توانید کیفیت آن را تعیین کنید. قرمزی آجر نشان می دهد که چقدر خوب سوخته است، صاف بودن سطح، نشان دهنده عدم وجود ناخالصی در ترکیب آجر است و لبه های تیز مستقیم، نشان دهنده استفاده از قالب های خوب باشد.
۵- ظرفیت جذب آب در آجر را چگونه بررسی نمایید؟ طبیعی است که آجرها وقتی در آب خیس می شوند آب را جذب کنند. با این حال، ظرفیت جذب آب دارای محدودیتی است که نباید از آن تجاوز کرد. اندازه جذب آب آجر حدود ۲۰ درصد وزن خشک آن است. آجر سبک از این نظر بهترین آجر است.
اما چگونه این اندازه جذب را متوجه شوید؟ ساده است! وزن اولیه آن را یادداشت کنید، آن را به مدت یک روز در آب خیس کنید، سپس دوباره وزن کنید. اگر اختلاف وزن آنها بیش از ۲۰٪ وزن اولیه باشد، این نشان دهنده بی کیفیتی آجر است.
کدام نوع آجر قدمت بیشتری در ساخت و ساز دارد؟
تاریخچه استفاده از آجر در ساخت‌وساز، به هزاران سال پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که بشر نخستین گام‌ها را برای ساخت سرپناه‌های دائمی برداشت. در این مسیر، انواع مختلفی از آجرها پدید آمدند که هر یک در دوره‌ای از تاریخ نقش مهمی را ایفا کرده اند. اما کدام نوع آجر قدیمی‌ترین و نخستین مصالح بنایی به‌شمار می‌آید؟ کدام نوع آجر قدمت بیشتری در ساخت و ساز دارد؟ آجر خشتی، آجر پخته و یا آجر لعاب‌دار؟
۱. آجر خشتی (آغاز تمدن با گل و آفتاب)
آجر خشتی را می‌توان نخستین نوع آجر مورد استفاده بشر دانست. این آجر از ترکیب گل، خاک و گاهی کاه تهیه می‌شد و بدون نیاز به پخت، تنها با تابش آفتاب خشک و سفت می‌گردید. شواهد تاریخی نشان می‌دهد که قدمت استفاده از آجرهای خشتی به حدود ۸ تا ۱۰ هزار سال پیش بازمی‌گردد.
این نوع آجر در تمدن‌های کهن مانند سومر، بابل، مصر باستان و فلات ایران، به‌طور گسترده برای ساخت خانه‌ها، دیوارها و حتی زیربناهای شهری مورد استفاده قرار می‌گرفت. در مناطقی با اقلیم گرم و خشک، آجر خشتی بهترین گزینه برای ساخت‌وساز بود؛ چراکه مواد اولیه آن ارزان، در دسترس و فرآیند تولید آن بسیار ساده بود. با وجود مقاومت نسبتاً پایین، آجر خشتی توانست برای قرن‌ها، ستون فقرات معماری ابتدایی بشر را تشکیل دهد.
۲. آجر پخته (گامی به سوی دوام و پیشرفت)
با گسترش نیاز به ساخت بناهای مقاوم‌تر، به‌ویژه در مناطق مرطوب یا مناطقی که نیاز به سازه‌های بلند و پایدار وجود داشت، بشر به فکر پختن گل و ساخت آجر پخته افتاد.
آجرهای پخته یا سفالین، نخست در حدود ۴ تا ۵ هزار سال پیش در تمدن‌هایی چون ایران، بین‌النهرین، هند و چین تولید شدند. این آجرها پس از شکل‌دهی اولیه، در کوره‌هایی با دمای بالا پخته می‌شدند که همین فرآیند، مقاومت مکانیکی و دوام آنها را چندین برابر می‌کرد.
در مقایسه با آجر خشتی، آجر پخته در برابر رطوبت، سرما، گرما و فشارهای سازه‌ای عملکرد بسیار بهتری داشت. به همین دلیل، در ساخت دیوارهای باربر، معابد، کانال‌های آب و دیگر سازه‌های حیاتی استفاده از آن رواج یافت. می‌توان گفت که پخت آجر، گامی بلند در مسیر صنعتی شدن مصالح ساختمانی در جهان باستان بود.
۳. آجر لعاب‌دار (تلفیق معماری و هنر)
در دوره‌های بعدی، به‌ویژه دوران ایلام، هخامنشی و ساسانی، نوعی از آجر پخته رایج شد که نه‌تنها کارکرد سازه‌ای، بلکه جنبه تزیینی و هنری نیز داشت و آن آجر لعاب‌دار بود.
این آجرها پس از پخت اولیه، با لایه‌ای از لعاب‌های رنگارنگ پوشانده می‌شدند و مجدداً در کوره پخته می‌گردیدند. لعاب، علاوه بر زیبایی، خاصیت ضدآب بودن به آجر می‌داد و آن را برای نمای بیرونی ساختمان‌ها مناسب می‌ساخت.
نمونه‌های شگفت‌انگیز از آجرهای لعاب‌دار را می‌توان در شوش، چغازنبیل و تیسفون مشاهده کرد؛ جایی که نقش‌هایی از حیوانات اساطیری، گل‌وبوته‌ها و کتیبه‌های باشکوه، با رنگ‌هایی درخشان بر آجرها نقش بسته‌اند. این نوع آجر، نشانی از اوج هنر معماری ایرانی و تمایل به زیباتر کردن فضاهای شهری و مذهبی بوده است.
اما در جواب کدام نوع آجر قدمت بیشتری در ساخت و ساز دارد؟ مطمئنا آجر خشتی، آغازگر راهی هزار ساله است.
با مرور روند تاریخی آجرسازی، می‌توان با اطمینان گفت که آجر خشتی قدیمی‌ترین نوع آجر مورد استفاده بشر است. این آجر ساده، ارزان و بومی، پایه‌گذار تمدن‌هایی شد که هنوز هم اثر آنها بر پیکره معماری جهان دیده می‌شود.
در ادامه این مسیر، آجر پخته باعث تحولی در دوام سازه‌ها شد و آجر لعاب‌دار هنر را به معماری آورد. سیر تکامل آجر، تنها بیانگر رشد فناوری ساخت‌وساز نیست؛ بلکه بازتابی از فرهنگ، نیاز و خلاقیت بشر در طول تاریخ است.
مزایای آجر بتنی نسبت به آجر سفالی
۱- فرآیند ساخت آسان
برخلاف آجرهای سفالی، تولید انواع آجرهای بتنی نیازی به محیط گرمایشی ندارد. آنها را می توان مستقیماً در محل ساخت و ساز در تعداد زیاد و در مدت زمان کوتاهی تولید کرد.
۲- مقاومت فشاری بالا
اگر آجرهای بتنی با استفاده از نسبت استاندارد ماسه و سیمان و با روش صحیح تولید شوند، معمولاً از اکثر آجرهای رسی قوی‌تر ظاهر می‌شوند.
۳- طیف گسترده ای از استفاده
کاربرد آجر سیمانی در بسیاری از موارد ساخت و ساز ساختمان دیده می شود. می توان از آنها برای ساخت دیوارها، سنگفرش راهروها و غیره استفاده کرد.
۴- جذابیت بالا و ظاهر بهتر
آجرهای بتنی به شما این امکان را می دهد که آجرهای خود را در رنگ ها، شکل ها و اندازه های مختلف تولید کنید. این انعطاف پذیری به شما امکان می‌دهد انواع مختلفی از طرح‌هایی را که ممکن است بخواهید در خانه خود تکرار کنید، اعمال کنید.
مزایای استفاده از انواع آجر برای ساخت و ساز
۱- ثابت شده است که آجر در مواقع خطر آتش‌سوزی در برابر حرارت بسیار مقاوم است
2- آجرها مقاومت فشاری بالایی دارند و برای اکثر سازه های ساختمانی بسیار مناسب هستند
3- هزینه نگهداری ساختمان های ساخته شده با آجر کم است. این ساختمان ها می توانند چندین دهه دوام بیاورند
4- فرآیند تولید آجر سازگار با محیط زیست است. انتشار مواد سمی در محیط حداقل است
5- آجرها از نظر زیبایی شناسی جذاب هستند. در طول ساخت و ساز، یک سازنده می‌تواند از اندازه‌ها، شکل‌ها و سایه‌های رنگی متفاوتی که با آن استفاده می‌کند استفاده کند تا ساختاری زیبا داشته باشد.
6- خانه هایی که با آجر ساخته شده اند دمای جوی آنها تنظیم شده است. این به این دلیل است که آجرها قادر به ذخیره گرما هستند. بنابراین، آنها گرمای خانه شما را در هوای سرد تامین می کنند. برعکس، خانه شما را در هوای گرم خنک نگه می دارند
معایب استفاده از انواع آجر برای ساخت و ساز
- آجرها معمولاً پس از چندین سال در معرض نور خورشید تغییر رنگ می دهند.
- در مقایسه با برخی از مصالح ساختمانی مانند سنگ، آجر استحکام کمتری دارد. این امر استفاده از آنها را فقط به برخی از انواع سازه ها محدود می کند.
- فرآیندهای ساخت و ساز با استفاده از آجر معمولاً زمان بر هستند.
- اگر سطوح آجرها صاف نباشند، ممکن است روی آنها کپک رشد کند.
دیدگاه ها